نقش و تکلیف علمی و عملی مجتهد جامع‌الشرایط
نقش و تکلیف علمی و عملی مجتهد جامع‌الشرایط
مهم‌ترین نقش و تکلیف علمی و عملی یک مجتهد جامع‌الشرایط، شناخت حقیقت احکام و معارف دینی است.
سیدحسام سیدحسینی قهه
…………………………………………………………………………………………………………
ماجرای جالب فتوای اشتباه شیخ مفید وعنایت امام عصر(عج)
نامه ای از امام زمان(عج)
ما از لغزش‌هایى که از برخى شیعیان سر مىزند از وقتى که بسیارى از آنان میل به بعضى از کارهاى ناشایستهاى نمودهاند که نیکان گذشته از آنان احتراز مىنمودند و پیمانى که از آنان براى توجّه به خداوند و دورى از زشتىها گرفته شده و آن را پشت سر انداختهاند اطّلاع داریم.
شیخ مفید در ۱۱ ذی القعده سال ۳۳۶ هـ.ق تقریبا ۷ سال بعد از غیبت کبری در سویقه ابن بصری از توابع عکبری شمال بغداد چشم به جهان گشود و در دامان پدر ومادری عاشق و دلباخته به مکتب اهل بیت عصمت و طهارت پرورش یافت.
افرادی که شیخ مفید را درک کرده اند در سیمای ظاهری او چنین گفته اند: شخص لاغر اندام و میان قامت و گندم گون بود. او با ۵ واسطه نسبش به(سعید بن جبیر) می رسد که از شاگردان و پیروان امام چهارم بوده که با دریافت معارف از محضر امام سجاد(ع) دانشمندی بزرگ گردیده و در علم تفسیر قرآن چنان گشت که گفته اند: او نخستین کسی است که در(علم تفسیر) کتاب نوشته است.
شیخ مفید حدود ۲۰۰ کتاب و رساله در فنون مختلفه به ویژه درعلم کلام و مناظره تالیف نموده و عده ای از آنها که از گزند روزگار محفوظ مانده در دست اعلام شیعه و ارکان شیعه بوده و از آنها استفاده می کردند چنانچه مرحوم مجلسی در هنگام تدوین مجلدات بحارالانوار ۱۸ کتاب از کتب او را دارا بوده و اسامی کتابها و رسائل نامبرده را نجاشی در رجال خود متجاوز از ۱۷۰ مجلد یاد کرده و از کتب او آنچه مشهور است یکی ارشاد، دیگری اوائل المقالات، دیگری المجمل، دیگری مسار الشیعه و یکی هم مقنعه در فقه امامیه و امثال اینها.
درباب شخصیت علیم و مقام والای شیخ مفید از نظر تقوی و ولایت اهل بیت، سلام الله علیهم اجمعین، هیچ گونه تردیدی برای دشمن وجود ندارد، چه رسد به دوستان، و به ویژه درباره ارتباط آن بزرگوار با وجود مقدّس حضرت بقیه الله فی الارضین، ارواحنا له الفداء، نظر دارند.
نامه‌های امام زمان (عج) به شیخ مفید
دفتر زندگى شیخ مفید، صفحات نورانی دارد که در آنها، نامه‌های مبارک امام زمان حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله فرجه به چشم مى‌خورد.
دانشمند بزرگوار، احمد بن علی طبرسی در اواخر کتاب «احتجاج» برخی از توقیع‌های (نامه) حضرت «ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف» را که به شیخ مفید صادر کرده، آورده است.
در این نامه‌ها حضرت حجت (عج) شیخ مفید را مشمول عنایات خاص و الطاف مخصوص خود قرار داده است. به عنوان نمونه امام زمان(ع) در خطاب‌هایش به شیخ مفید چنین میفرماید:
۱٫ للاخ السدید و الولی الرشید الشیخ المفید؛ به برادر با ایمان و دوست رشید، شیخ مفید ….
ترجمه برخی از فراز‌های این نامه چنین است:
«این نامه اى است به برادر با ایمان و دوست رشید، شیخ مفید أبو عبد اللَّه محمّد بن محمّد بن نعمان که از جمله پیمان‌هایى است که به ودیعت نهاده شده و از بندگان خدا اخذ گردیده است.
بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم، سلام بر تو اى دوست مخلص در دین که در اعتقاد به ما با علم و یقین امتیاز دارى.
ما شکر وجود تو را به پیشگاه خداوندى که جز او خدائى نیست برده و از ذات بىزوالش مسألت مىنمائیم که رحمت پیاپى خود را بر آقا و مولى و پیغمبر ما محمّد و اولاد طاهرین او فرو فرستد، و به تو- که پروردگار توفیقات را براى یارى حقّ مستدام بدارد و پاداش تو را با سخنانى که از جانب ما مىگوئى با صداقت افزون گرداند – اعلام مىدارم که: به ما اجازه داده شده که تو را به شرافت مکاتبه مفتخر سازیم و موظّف بداریم که آنچه به تو مىنویسیم به دوستان ما که نزد تو هستند برسانى….
هر چند ما در جایى منزل کردهایم، که از محلّ سکونت ستمگران دور است و این هم به علّتى است که خداوند صلاح ما و شیعیان با ایمان ما را تا زمانى که دولت دنیا از آن فاسقان است در این دیده است، ولى در عین حال از اخبار و اوضاع شما کاملا آگاهیم و چیزى از آن بر ما پوشیده نمىماند.
ما از لغزش‌هایى که از برخى شیعیان سر مىزند از وقتى که بسیارى از آنان میل به بعضى از کارهاى ناشایستهاى نمودهاند که نیکان گذشته از آنان احتراز مىنمودند و پیمانى که از آنان براى توجّه به خداوند و دورى از زشتىها گرفته شده و آن را پشت سر انداختهاند اطّلاع داریم، گویا آنان نمىدانند که ما در رعایت حال شما کوتاهى نمىکنیم و یاد شما را از خاطر نبردهایم، و اگر جز این بود از هر سو گرفتارى به شما رو مىآورد و دشمنانتان، شما را از میان مىبردند، تقوا پیشه سازید و به ما اعتماد کنید و چاره این فتنه و امتحان را که به شما رو آورده است از ما بخواهید ….»
رویای عجیب شیخ مفید درباره درس گفتن به امام حسن(ع) و امام حسین(ع)
شبی شیخ مفید در خواب دید که در مسجد کرخ از مساجد بغداد نشسته است و فاطمه زهرا سلام الله علیها دست امام حسین(ع) و امام حسین(ع) را گرفته بود و به نزد شیخ مفید آمد و فرمود: «یا شیخ! علّمهما الفقه» یعنی «ای شیخ به این دو، فقه تعلیم بده».
شیخ از خواب بیدار شده و در حیرت افتاد که این چه خوابی بود و من کی هستم که به دو امام فقه تعلیم دهم؟ از سوی دیگر خواب دیدن امامان معصوم(ع) خواب شیطانی نیست.
وقتی صبح شد، شیخ به مسجدی که در خواب دیده بود رفت و در آنجا نشست؛ ناگهان دید که زنی جلیل و محترم که دست دو پسر را در دست دارد وارد مسجد شد. وی به نزد شیخ آمد و گفت: «یا شیخ علمهما الفقه». شیخ تعبیر خواب را فهمید و به تعلیم و تربیت آنان همت گماشت و بسیار به آن دو بزرگوار احترام مینمود.
آن دو پسر، «سید رضی» (کسی که بعدا نهج‌البلاغه را گردآوری کرد) و «سید مرتضی» معروف به علم الهدی بودند.
کتاب امالی، مشهور ترین نوشته شیخ صدوق
کتاب امالی شامل ۹۷ مجلس می‌باشد که هر کدام از مجالس- موضوعات مختلفی در زمینه‌های اخلاقی، مسایل جذاب و متنوع مذهبی، آداب، سنن و… را در بر دارد.
مرحوم شیخ صدوق اخبار آن را از اساتید و روات فریقین (شیعه و اهل سنت) نقل نموده است.
در کنار هر کدام از مجالس، روز املا آن نیز ذکر شده است مثلا مجلس اول در روز جمعه ۱۸ ماه رجب سال ۳۶۷ املا شده است که این امر نشان از دقت در ضبط و نگارش مباحث و توجه شیخ صدوق به مناسبت‌ها دارد
بخشی از کتاب در مشهد‌الرضا و بخشی دیگر در ری نگاشته شده است و در مجموعه شامل مباحثی است که از ۱۸ ماه رجب ۳۶۷ه.ق تا پنج‌شنبه ۱۱ روز مانده از شعبان ۳۶۸ ه.ق (احتمالا ۱۹ شعبان) بیان شده است.
یکی از برجسته‌ترین بخش‌های امالی شیخ صدوق، مجالس مربوط به محرم‌الحرام و بیان حالات و اخبار شهادت سیدالشهدا(ع) است.
در مجلس سی‌ام و سی‌ویکم که اوج مباحث مربوط به ماه محرم است و شامل روزهای نهم و دهم ماه محرم می‌باشد، مرحوم شیخ صدوق به مقتل‌خوانی و بیان مصائب و حوادث این دو روز می‌پردازد.
کتاب امالی شیخ صدوق به همت مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمد باقر کمره‌ای به فارسی ترجمه شده است.
ماجرای فتوای اشتباه شیخ مفید وعنایت امام عصر(عج)
پس از چندی ماجرا را برای شیخ نقل کردند. شیخ فرمود: «من کسی را نفرستادم و معلوم است که آن شخص صاحب الامر (عج) بوده است…
شخصی روستایی خدمت شیخ رسید و سؤال کرد: «زنی حامله فوت کرده و حملش زنده است؛ آیا باید شکم این زن را پاره کرده و طفل را بیرون بیاوریم و یا این که با آن حمل، او را دفن کنیم»؟ شیخ پاسخ داد: «چون بچه به دنیا نیامده است تکلیفی برای نجات او نداریم و زن را با همان حمل، دفن کنید.»
آن مرد برگشت. در میان راه دید سواری از پشت سر میتازد و میآید، چون نزدیک رسید، گفت: «ای مرد، شیخ فرموده است که شکم آن زن را پاره کرده و طفل را بیرون آورده و زن را دفن کنید». آن مرد چنین کرد.
پس از چندی آن شخص به همراه فرزند خود خدمت شیخ مفید می رسد تا از ایشان تشکر نماید و ماجرا را برای شیخ نقل می کند. شیخ فرمود: «من کسی را نفرستادم و معلوم است که آن شخص صاحب الامر (عج) بوده است. حالا که در احکام شرعیه خطا کرده ام، همان بهتر که دیگر فتوا ندهم». لذا به خانه رفت و در خانه را بست و بیرون نیامد و پاسخ مراجعین را نمیداد.
تا اینکه از سوی حضرت ولی عصر(عج) توقیعی (نامه ای) برای شیخ بیرون آمد با این مضمون که: «وظیفه ی شماست که فتوا بدهید و وظیفه ی ماست که شما را حمایت کرده و نگذاریم که در خطا بیافتید». پس از این دستور، شیخ بار دیگر بر مسند فتوا نشست.
نقل شده است که در مدت ۳۰ سال، ۳۰ توقیع از ناحیه مقدس امام عصر(عج) برای شیخ مفید صادر شد
ای جان عالمیان به قربانت یا صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
منابع:
امام زمان و شیخ مفید، سید جعفر رفیعی، ص۱۰ .
“رجال” علامه بحرالعلوم جلد ۳، ص ۳۲۰، خاتمه مستدرک ص ۵۱۸، معجم رجال الحدیث جلد ۱۷، ص ۲۳۴
حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان
جهت کسب اطلاعات بیشتر روی متن کلیک کنید.
برای دانلود کتاب نظام هدفمند و مقدمه ای در بعدزمان و مکان بر کتاب نظام هدفمند برwww.nezamehadafmand.irکلیک کنید.
